۵ تا از بهترین انواع روش های خلاصه نویسی کتاب

روش های خلاصه نویسی کتاب یکی از مهارت‌های مهم در فرآیند یادگیری است. این روش‌ها به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا حجم زیادی از اطلاعات را در زمان کمتری مرور کنند. روش های خلاصه نویسی برای کنکور به‌ویژه برای دوره‌های آزمایشی و مواقعی موثر است که نیاز به مرور سریع و به خاطر سپردن نکات کلیدی دارید. خلاصه نویسی به معنای بازنویسی کوتاه و منظم مطالب مهم کتاب‌ها است که در آن نکات اصلی و مفاهیم اساسی به زبانی ساده‌تر و قابل‌فهم‌تر بیان می‌شود. با بهترین دبیرستان دوره اول شهرک غرب همراه شوید تا بهترین روش های خلاصه نویسی کتاب را مرور کنیم.

۵ تا از بهترین روش های خلاصه نویسی کتاب

کارشناسان آموزشی تکنیک‌ها و روش های خلاصه نویسی متعددی را پیشنهاد داده‌اند. برخی از این روش‌ها به‌طور خاص برای مقالات و تحقیقات علمی طراحی شده‌اند. درحالی‌که برخی دیگر کاربردهای گسترده‌تری دارند. در ادامه به بررسی پنج مورد کلی از روش های خلاصه نویسی کتاب می‌پردازیم.

۱. روش پنج W و یک H

این روش خلاصه‌سازی شامل پاسخ به ۶ سوال کلیدی چه کسی (who)، چه چیزی (what)، چه زمانی (when)، چه مکانی (where)، چرا (why) و چطور (how) است. این رویکرد به‌ویژه برای خلاصه کردن متون متمرکز بر شخصیت‌ها مانند تاریخ و ادبیات موثر است. با پرداختن به هر یک از این سوالات می‌توان توالی وقایع را ترسیم نمود که فرآیند آن معمولا به‌صورت زیر انجام می‌شود.

• موضوع اصلی را مشخص کنید: چه کسی مورد بحث است؟
• اعمال را شرح دهید: این شخص چه کاری انجام داده است یا چه رویدادهایی به او مربوط می‌شود؟
• جدول زمانی تعیین کنید: این رویدادها کی و کجا اتفاق افتادند؟
• انگیزه‌ها را بررسی کنید: دلایل پشت این اقدامات یا رویدادها چه بودند؟
• فرآیند را تجزیه و تحلیل کنید: وقایع چگونه رخ دادند؟

۲. روش SWBST

روش SWBST برای خلاصه کردن داستان‌ها مناسب است و مخفف عبارت انگلیسی «Somebody Wanted But So Then» به معنای «کسی می‌خواست اما پس از آن» است. این تکنیک می‌تواند بعد روایی را به روش های خلاصه نویسی شما اضافه کند.

• S: شخصیت اصلی را معرفی کنید.
• W: به توصیف هدف یا قصد شخصیت اصلی بپردازید.
• B: مشکل یا چالش پیش روی شخصیت اصلی را شناسایی کنید.
• S: به ارائه راه‌حل پیشنهادی خود برای رفع مشکل بپردازید.
• T: با چگونگی حل مشکل و درس‌های آموخته‌شده به پایان برسانید.

۳. روش خلاصه SAAC

از روش های خلاصه نویسی کتاب می‌توان به روش همه‌کاره SAAC اشاره کرد. این روش فوق‌العاده می‌تواند برای خلاصه کردن انواع متن، از داستان تا مقالات علمی گرفته تا سخنرانی‌های ضبط شده اعمال شود. عبارت SAAC مخفف مراحل زیر است.

• حالت: عنوان یا موضوع اصلی متن.
• تخصیص: نویسنده یا شخصیت‌های اصلی درگیر.
• اقدام: اقدامات توضیح داده‌شده در سراسر متن از جمله نکات کلیدی و شواهد پشتیبان.
• کامل: نتایج حاصل از مراحل قبلی و نتایج منطقی به‌دست آمده (مثلا با انجام اقدامات X، نتایج Y حاصل می‌شود).

این مورد از روش های خلاصه نویسی به‌ویژه برای دانش‌آموزان مفید است. زیرا به آن‌ها کمک می‌کند تا ترکیبی از اطلاعات توصیفی و واقعی مانند نام و موضوع کتاب را حفظ کنند.

۴. روش خلاصه‌سازی FTF

روش FTF که مخفف عبارت «First Then Finally» به معنای «اول، سپس و سرانجام» است، برای خلاصه کردن متونی به‌کار می‌رود که از ترتیب زمانی پیروی می‌کنند. روش خلاصه‌سازی FTF شامل سه مرحله زیر است.

1. اول: آنچه را که اتفاق افتاده است، شامل جزییات ضروری مانند شخصیت‌ها، زمان و مکان توصیف کنید.
2. سپس: رخدادهای منتهی به رویداد نهایی را با جزییات پیشرفت آن‌ها ترسیم کنید.
3. سرانجام: نتیجه کلی فرآیند را خلاصه نمایید.

۵. روش توصیفی GMG

روش GMG که مخفف «Give Me the Gist» به معنای «اصل مطلب را به من بده»‌ است، از جمله روش های خلاصه نویسی مختصر و بدون رویکرد ساختاریافته محسوب می‌شود. در عوض، بر ارائه یک نمای کلی سریع با حذف جزییات غیرضروری تمرکز می‌کند.

این روش به‌ویژه در موضوعات کمی مانند ریاضیات مفید خواهد بود. جایی که درک منطق یک فرمول ضروری است و دانش‌آموزان فقط باید نتیجه مستقیم فرمول را به‌خاطر بسپارند. البته روش GMG در آزمون و استدلال منطقی در دروس علوم انسانی نیز کاربرد دارد.

اهمیت یادگیری روش های خلاصه نویسی کنکور

یادگیری روش های خلاصه نویسی برای کنکور بسیار حائز اهمیت است. زیرا حجم مطالب درسی در دبیرستان و منابع کنکور بسیار زیاد بوده و مرور همه آن‌ها در زمان محدود واقعا مشکل است. خلاصه نویسی به داوطلبان کنکور کمک می‌کند تا نکات اصلی و مفهومی هر درس را به‌صورت فشرده و منسجم به همراه خود داشته باشند. سپس با دسترسی سریع به مطالب کلیدی، زمان خود را مدیریت کنند. این روش باعث می‌شود تا در بررسی نهایی به جای بازخوانی کل مطالب، فقط نکات مهم را مرور کنید و درنتیجه بازده مطالعه خود را افزایش دهند.

از سوی دیگر، یادگیری روش های خلاصه نویسی کنکور باعث تمرکز بیشتر ذهن و درک عمیق‌تر مطالب می‌شود. در این فرآیند، دانش‌آموز باید مطالب را به‌خوبی درک کرده و سپس با ادبیات و بیان خود آن را خلاصه کند. چرا که این امر به تثبیت اطلاعات در حافظه او کمک شایانی خواهد کرد.

همچنین با تمرین و تکرار در جمع‌بندی، قدرت تحلیل و توانایی تشخیص مطالب مهم تقویت می‌شود. این ویژگی در حل مسائل کنکور بسیار موثر است. به‌طور کلی، یادگیری روش های خلاصه نویسی کنکور ابزاری موثر برای مدیریت زمان و ارتقای کیفیت مطالعه در مسیر موفقیت در کنکور است.

روش مطالعه خلاصه نویسی کتاب

برای یادگیری روش های خلاصه نویسی و خواندن موثر آن از یک کتاب، ابتدا باید کل فصل یا بخش را یک بار با دقت و تمرکز مطالعه کنید تا ایده‌ها و نکات اصلی آن را درک نمایید. سپس در مرحله دوم، زیر نکات مهم، عبارات کلیدی و مفاهیم اساسی خط بکشید یا آن‌ها را برجسته کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا ساختار کلی موضوع را در ذهن داشته باشید و روی نکات مهم آن تمرکز کنید.

در مرحله بعد، با استفاده از اطلاعات برجسته و نشانه‌گذاری خلاصه‌ای کوتاه و جامع از محتوای بخش بنویسید. در این خلاصه سعی کنید از جملات کوتاه، عبارات کلیدی و کلمات ساده برای بیان مفاهیم اصلی بهره ببرید. همچنین بهتر است به جای بازنویسی کامل از اصطلاحات و کلمات خودتان استفاده کنید تا درک بهتری از محتوا داشته باشید.

نکته مهم دیگر در روش های خلاصه نویسی برای کنکور، سازماندهی و مرتب‌سازی مطالب است. برای سازماندهی بیشتر ساختار خلاصه خود می‌توانید از سرفصل‌ها، زیر عنوان‌ها و شماره‌گذاری استفاده کنید. درنهایت این خلاصه باید به‌گونه‌ای باشد که با خواندن سریع آن بتوانید تمام نکات کلیدی کتاب را به‌خاطر بسپارید. همچنین در هنگام بررسی مطالب، نیازی به مطالعه مجدد کل کتاب نداشته باشید.

جمع‌بندی

استفاده از روش های خلاصه نویسی مانند مطالعه اولیه دقیق، برجسته کردن نکات مهم، استفاده از جملات ساده و کلیدی و گروه‌بندی مطالب با عنوان‌های فرعی، به یادگیری عمیق‌تر و مرور سریع‌تر کتاب کمک می‌کند. علاوه بر این، استفاده از نمودارها، جداول و طرح‌های خلاصه می‌تواند در نظم ذهنی بیشتر و به‌خاطر سپردن بهتر مطالب موثر باشد. یادگیری روش های خلاصه نویسی کنکور به شما این امکان را می‌دهد تا به جای بازخوانی مجدد کل مطالب، تنها در مدت زمان محدودی به قسمت‌های کلیدی آن‌ها دسترسی داشته باشید.

سوالات متداول

1. چرا یادگیری روش های خلاصه نویسی برای مطالعه کتاب مهم است؟

یادگیری روش های خلاصه نویسی کتاب باعث می‌شود تا دانش‌آموزان نکات اصلی و مفاهیم کلیدی را به‌صورت فشرده و منظم داشته باشند. این روش به مرور سریع، هدفمند و درک بهتر مطالب کمک می‌کند.

2. بهترین روش خلاصه نویسی کتاب چیست؟

بهترین روش خلاصه نویسی کتاب شامل خواندن اولیه دقیق، برجسته کردن نکات کلیدی و بیان مجدد مفاهیم اصلی به زبان ساده و در جملات کوتاه است. دسته‌بندی محتوا با استفاده از سرفصل‌ها و زیرعنوان‌ها نیز می‌تواند مفید باشد.

3. چگونه روش خلاصه نویسی خود را بهبود دهیم؟

تمرین مستمر و مرور خلاصه‌ها یکی از بهترین راه‌ها برای بهبود این مهارت است. همچنین تجدیدنظر در خلاصه‌ها پس از مطالعه و تصحیح قسمت‌های زائد یا نامفهوم به شما کمک می‌کند تا به‌تدریج به خلاصه‌های دقیق و موثرتری برسید.